بازى بدنى که حتى در نخستین ماه ها آغاز مى شود، عمدتاً به رشد و تکامل اعمال حرکتى درشت Harsh motor functions)) مانند کنترل اعضا، تنه و سر
کمک مى کند. ماه اول و دوم پس از تولد، کودک علاقه به فعالیت هاى عضلانى، لگدزدن، برگشتن، غلتیدن، تکان دادن دست ها و سایر حرکات شناخته بدنى دارد. در یک ماهگى جغجغه را لمس نموده و زود مى اندازد. در 5/2 ماهگى مى تواند جغجغه را تکان دهد و یکى از سرگرمى هاى او بیرون آوردن صداهاى مختلف از حنجره است. از حدود 2 یا 3 ماهگى بازى اکتشافى که به صورت بازى با انگشتان است آغاز مى شود. از 1 تا 4 ماهگى صدا و رنگ را کشف مى کند.
کودک هنگامى به اسباب بازى نگاه خواهد کرد که اسباب بازى در معرض دید او قرار گیرد. از سه ماهگى به بعد علاقه اش به اسباب بازى شدیدتر خواهد شد. از این رو، مى کوشد با حرکت هر دو دست، اسباب بازى را به سوى خود بکشد و با آن تماس حاصل نماید. در چنین سنى مى توان یک جسم حرکت کننده را روى تختخواب بچه آویخت و تصاویر رنگى در اتاقش قرار داد.
یک جغجغه یا اسباب بازى به آرامى در کنار چشمان کودک حرکت دهید به طورى که چشمان وى مسیر حرکت اسباب بازى را دنبال کند. به کودک اجازه دهید یک شىء (جغجغه، پیمانه پلاستیکى و…) را که در دستانش مى باشد چنگ بزند، به صدا درآورد و آن را تکان دهد. این کار موجب سرگرمى کودک مى شود.
کودک در 5/4 ماهگى هر شىء را که مى بیند و در دسترسش قرار دارد برمى دارد، به طرف دهان مى برد، مى مکد، تکان مى دهد و پرت مى کند. اشیاى مختلفى (مانند قطعات و پیمانه ها…) در اختیارش قرار دهید تا آن ها را بگیرد. از آن جا که کودک احتمالا دوست دارد این اشیا را در دهان قرار دهد، پیشاپیش از اندازه و تمیز بودن آن ها، که قابل بلعیدن نباشند، اطمینان پیدا کنید. با تکان دادن یک جغجغه در پشت سر کودک، به او اجازه برگشتن و گرفتن آن را بدهید.
در پنج ماهگى بررسى اسباب بازى ها با چشم، خیره شدن به دست ها و زیاد شدن حرکات صدایى موجب تفریح و لذت کودک است. وقتى که مکعبى در دسترس کودک قرار مى گیرد، با خوشحالى آن را مى گیرد.
در ماه ششم خندیدن، پرتاب کردن اسباب بازى ها و لذت بردن از صداى به زمین خوردن آن ها و کشیدن اسباب بازى ها به طرف خود، اگر به نخ بسته شده باشند، کودک را به وجد مى آورند. کودک در این سن به مدت پنج الى ده دقیقه مى تواند خودش را با اسباب بازى هایش سرگرم کند و نیز اشیا را از یک دست به دست دیگر انتقال دهد. علاقه زیادى دارد که به همه چیز دست بزند. مى خواهد همه چیز را در دهان بگذارد; اسباب بازى ها را از طریق نگاه کردن، لمس کردن، در دهان گذاشتن و به زمین زدن کشف کند. بنابراین، اجازه دهید که کودک با وسایل معمولى خانه مثل بشقات، قابلمه، قاشق، روزنامه، پارچه و مانند آن ها بازى کند. همچنین صورتش را با کشیدن ملحفه مخفى مى کند و سپس آن را کنار مى زند.
در هفت ماهگى، دست کارى اشیاى محیط زندگى، مچاله کردن کاغذ، بازى با قاشق و فنجان، برداشتن کلاه از سر، پایین کشیدن جوراب هاى خود، بازى با آب، خنده و دست تکان دادن و فریاد کشیدن در مقابل افراد آشنا و سر را براى مخفى شدن و بازى کردن گرداندن، از انواع بازى هاى این سن است. کودک در این سن مى تواند اسباب بازى را از یک دست به دست دیگر بدهد، آن را بیندازد و نگاه کند که کجا مى افتد; اسباب بازى را روى سطحى که تولید صدا مى کند، به حرکت درآورد و از میان اسباب بازى ها، اسباب بازى هاى حرکت دار و صدادار را ترجیح مى دهد. اسباب بازى را با یک تکه نخ طورى متصل کنید که کودک بتواند آن را در طول اتاق، میز یا تختخواب بکشد.
کودک در هفت ماهگى دستش را زیر شیر آب مى گیرد و از ریزش آب بر روى آن لذت مى برد.
بازى تقلیدى مانند تقلید از آهنگ صداى مادر و سایر پرستاران در هفت تا هشت ماهگى به روشنى قابل مشاهده است. با کودک صحبت کنید و صدایش را تقلید کنید، به ویژه وقتى که به او غذا مى دهید یا لباسش را تعویض مى کنید. درباره غذا و لباس با او صحبت کنید. براى مثال، بگویید: حالا دکمه را مى بندم. درباره تصاویرى که او مى بیند با او صحبت کنید. از مکالمه بچه گانه استفاده نکنید. وقتى که کودک صحبت مى کند، مستقیماً به او نگاه کنید. از جملات کامل و درست استفاده کنید. از بازى هایى که نوعى بازى با کلمات است استفاده کنید. کلمات ساده مانند سلام، بابا و… را تکرار کنید.
در ماه هشتم از میان اسباب بازى ها، آن را که دوست دارد، انتخاب مى کند. اگر شىء از گهواره بیرون بیفتد خود را به طرف آن مى کشاند.
در هشت الى یازده ماهگى اسباب بازى هایى را که از دید او پنهان شده است، فعالانه جستوجو مى کند و براى به دست آوردن آن ها موانع را کنار مى زند. در هشت ماهگى اسباب بازى هاى خود را پرتاب مى کند. این کار براى کودک یک نوع بازى تلقّى مى شود. نوع دیگر بازى، به هم زدن دو شىء یا دو مکعب یا دو اسباب بازى است.
در هشت الى دوازده ماهگى، پرتاب کردن اشیا هرچه بیش تر و هرچه دورتر سرگرمى کودک است. بنابراین، اسباب بازى هاى نشکن را در اختیار او بگذارید. روى میز کوچک غذاخورى او اسباب بازى هاى کوکى را قرار دهید. خرسى که مى رقصد یا لاک پشتى که سرش را تکان مى دهد، کودک را تا سرحد اشک ریختن مى خنداند. عروسک هایى که مى توان آن ها را با پیچاندن به هر شکلى درآورد نیز کودک او را خوشحال خواهند کرد. در موقع حمام کردن او، از حیوانات شناور مثل ماهى قرمز، اردک، نهنگ و یا قورباغه استفاده کنید.
در نه الى ده ماهگى اگر کودک دیگرى بخواهد اسباب بازى او را بگیرد، مقاومت مى کند. در نه ماهگى اگر به اسباب بازى نخ وصل کنیم، آن را به طرف خود مى کشاند. اگر شیئى را مخفى کنند براى پیدا کردن آن کنجکاوى مى کند. در هشت الى نه ماهگى اسباب بازى خود را به کودکان دیگر مى دهد.
کودک در ده ماهگى بر اعصاب حرکتى تسلط بیش ترى مى یابد، مى ایستد و اسباب بازى را به دست مى گیرد و اگر آن را در برابر دیدگانش زیرِ پوششى پنهان کنند، مى رود و برمى دارد. در این دوره کودک براى کشف و یافتن دنیاى اطرافش تلاش مى کند. اشیا را در دست مى گیرد و به دفعات مى چرخاند و آن ها را در بین انگشتانش نگه مى دارد و اغلب به طرف دهان خود مى برد. شیئى را که در دست دارد، روى چیزى مى کوبد و از این کار لذت مى برد. در این سن، کودک دوست دارد اشیا را قطعه قطعه کند و از داخل کردن یک شىء در شىء دیگر لذت مى برد. اشیا را داخل جعبه مى گذارد و مجدداً بیرون مى آورد. با دست ها به صورت بال زدن پرندگان بازى مى کند. اگر در دستش یک اسباب بازى باشد، ولى اسباب بازى دیگرى به وى داده شود آن را هم مى گیرد و سعى مى کند هر دو اسباب بازى را در یک دست نگه دارد.
در سن ده الى دوازده ماهگى مداد در دست مى گیرد.
کودک در سن یازده و دوازده ماهگى با گرفتن نخى که به ماشین اسباب بازى یا وسایل چوبى بازى اش بسته شده، مى تواند آن ها را به طرف خود بکشد. به اجسام کوچکى مانند دکمه، چشم شیشه اى و حفره ها علاقه مند است. از بازى هاى مشترک (دالى، مخفى کردن اجسام و دنبال هم کردن) لذت مى برد.
در یک سالگى از اسباب بازى هاى کوکى که راه مى روند و صدا مى دهند خوشش مى آید و توجهش به آن ها جلب مى شود. همچنین به پرنده ها، حیوانات، وسایل نقلیه و کسانى که حرکت مى کنند نیز توجه مى کند. مى توان او را نشاند و با قل دادن توپ، او را با توپ بازى آشنا کرد.
کودک تا یک سالگى با هر وسیله اى که در اختیارش قرار گیرد، بازى مى کند و آن ها را از چند جنبه مورد بررسى قرار مى دهد; از لحاظ زبرى، نرمى، طعم، صدا و امثال آن. براى بچه هاى این سن جغجغه، عروسک و حلقه هاى نرمى که تمیز کردن آن ها آسان باشد بسیار مناسب است.
کودکى که تازه مى خواهد راه بیفتد به اشیایى علاقه دارد که بتواند با آن ها کارى انجام دهد نه چیزهایى که فقط آن ها را بنگرد یا لمس کند. کاسه هاى پلاستیکى رنگارنگ، عروسکى که آن را دربغل بگیرد، بادکنک رنگى، توپ خوش رنگ و بازیچه اى مثل روروئک که کودک آن را به سمت جلو هل بدهد از وسایل مطلوب او در این سن هستند.
کودک در یک سالگى به اسباب بازى هایى مثل توپ، قطعات خانه سازى، حیوان یا ماشینى که بتوان آن را به دنبال خود کشید، لیوان و مکعب هاى توخالى که بتوان آن ها را در داخل هم جاى داد یا بر روى هم چید، نیاز دارد.
اسباب بازى ها باید در آغاز زندگى تا یک سالگى سبک و صدادار باشند. کودک در یک سالگى از اسباب بازى هاى کوکى که راه مى رود و صدا مى دهند، خوشش مى آید و توجهش به آن ها جلب مى شود.
اسباب بازى هاى زیر براى سن یک الى دوازده ماهگى پیشنهاد مى گردد: جغجغه، عروسک پارچه اى، حلقه هاى پلاستیکى، مکعب هاى چوبى، توپ خوش رنگ، روروئک، بادکنک رنگى، کاسه هاى پلاستیکى رنگارنگ و انواع لیوان بزرگ و کوچک، پیمانه هاى پلاستیکى رنگارنگ، قطعات درشت خانه سازى، مکعب هاى توخالى، اسباب بازى هاى صدادار (دایره زنگى، طبل و…)، اسباب بازى هاى کوکى، اشیاى شناور براى آب بازى (ماهى، اردک پلاستیکى و…)، ماشین، گارى و حیوان که بتوان آن ها را با نخ به دنبال خود کشید، وسایل معمولى خانه مثل بشقاب، قابلمه، قاشق، فنجان و… .
منبع: پرتال جامع علوم انسانی